Εκδόσεις και περιοδικό

Τετραμηνιαία επιθεώρηση

Ειδική έκδοση – τεύχος 13ο  – χειμώνας 2006

Αφιέρωμα στον Αναστάσιο Βερνάρδο

 

Μαρία Κευγά* ( από την Αγόρευση στη δίκη κατά του ΕΛΑ & 1ης Μάη)

‘’Δεν έτυχε να γνωρίσω τον Αναστάσιο Βερνάρδο’’

Τον γνώρισα μόνο μέσα  από κάποια από τα σημάδια του:

τη σύντροφό του, τα τρία παιδιά του και τα βιβλία του

Το βράδυ της 23ης  Ιανουαρίου του 1989, γύρω στις 21.25, ο Αναστάσιος ΒΕΡΝΑΡΔΟΣ αντικρίζει τον δολοφόνο του.

          Έχει πιει τον καφέ του, όπως κάθε βράδυ, σχεδόν, στην πλατεία του Αγίου Νικολάου Αχαρνών και επιστρέφει στο σπίτι του βαδίζοντας στην οδό Μοσχοπόλεως. Ο δολοφόνος του κλείνει το δρόμο και τον αγκαλιάζει με το αριστερό του χέρι.

          Ο Αναστάσιος ΒΕΡΝΑΡΔΟΣ δέχεται την πρώτη σφαίρα στο στήθος.

          Ο δολοφόνος του με απάνθρωπη, ανατριχιαστική, για την επαφή των σωμάτων, αταραξία, τον συγκρατεί να μην πέσει και συνεχίζει να πυροβολεί. Δέχεται και δεύτερη και τρίτη σφαίρα στο στήθος, και τέταρτη και πέμπτη στην κοιλιά.

          Ο Αναστάσιος ΒΕΡΝΑΡΔΟΣ « αποχωρεί».

Δεν γνωρίζουμε και δυστυχώς, προσωπικά, δεν έχω και κανένα δόγμα για το τι συμβαίνει στους ανθρώπους μετά το θάνατό τους. Εκείνο όμως που είναι γεγονός είναι ότι στον κόσμο μας αφήνουν σημάδια από το πέρασμά τους.

          Δεν έτυχε να γνωρίσω τον Αναστάσιο ΒΕΡΝΑΡΔΟ. Τον γνώρισα μόνο μέσα από κάποια από τα σημάδια του: τη σύντροφό του, τα τρία παιδιά του και τα βιβλία του.

          Ο Αναστάσιος ΒΕΡΝΑΡΔΟΣ, ο άνθρωπος που ο δολοφόνος του αγκάλιασε  για να πυροβολήσει, έγραφε βιβλία. Τα μόνα, ίσως, όπλα ικανά να δημιουργήσουν έναν κόσμο καλύτερο.

          Με τον λόγο, λοιπόν, με τον διάλογο, με την θέση, με την αντίρρηση, με τον άνθρωπο, ο κόσμος του Αναστασίου ΒΕΡΝΑΡΔΟΥ.

          Με το απόλυτο, τον ελιτισμό, την αυταρέσκεια, τον αυτισμό, την ιδεοληψία, ο κόσμος των δολοφόνων του.

          Είχα την τύχη να βοηθήσω τον δάσκαλό μου, τον Γιώργο ΜΑΥΡΟ και την συνάδελφό μας, κόρη του Αναστασίου ΒΕΡΝΑΡΔΟΥ, Πόπη Βερνάρδου, στη δίκη της δολοφονίας του πατέρα της. Εκεί, από τα έδρανα της πολιτικής αγωγής, θεωρήσαμε ότι διακύβευμα της  δίκης δεν ήταν μόνο η δικανική κατάφαση των εγκλημάτων, αλλά και η ηθική τους καταδίκη.

          Επιλέξαμε, για τα λόγο αυτό, στους έξι μήνες που διήρκεσε η δίκη, να μην κλείσουμε τα μάτια μας στον αντίκτυπο που έχει το τρομοκρατικό φαινόμενο στη διαμόρφωση της πολιτικής ηθικής της κοινωνίας μας και να παλέψουμε να το απογυμνώσουμε από τους μύθους που το συντηρούν.

          Μικρή αξία στην απομυθοποίηση είχαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προσώπου καθενός από τους κατηγορούμενους. Μικρή αξία η μικρότητά τους, οι προσπάθειές τους, στο περιθώριο της δίκης, να κερδίσουν μια καλύτερη εικόνα, σε βάρος των συγκατηγορουμένων τους, η αδυναμία τους να αρθρώσουν λόγο, η θρησκευτική υποταγή που κραύγαζαν για τις αξίες της αστικής δημοκρατίας. Τούτα θα είχαν αξία αν μας διακατείχε η αντίληψη του ελιτισμού για τα μέλη της τρομοκρατίας, όπως διακατέχει τους ίδιους.

          Από την αρχή, επίσης, ξεχωρίσαμε και διαχωρίσαμε την ανοχή, την έλλειψη πολιτικής βούλησης, τη χρησιμοποίηση  ή και αξιοποίηση της τρομοκρατικής δράσης, ακόμη και την «ιδεολογική» συγγένεια από την ιδιότητα του μέλους μιας τρομοκρατικής οργάνωσης.

          Τούτο μας βοήθησε να αποφύγουμε το λάθος να αναζητήσουμε τα συλλογικά χαρακτηριστικά των προσωπικοτήτων που συνθέτουν την τρομοκρατία σε χώρους «μυθικούς», άλλους από αυτούς στους οποίους εκινούντο οι κατηγορούμενοι.

          Μεγάλη αξία είχε να αναδειχθεί ότι η φασιστική ιδεοληψία της τρομοκρατίας από τη φύση της είναι ανίκανη να εκφράσει τον αγώνα για την κοινωνική δικαιοσύνη.

          Ο κλειστός χαρακτήρας των τρομοκρατικών οργανώσεων, όσο και να το αρνούνται, επιφυλάσσει για τον εαυτό τους και τα μέλη τους ένα ρόλο πρωτοπορίας. Μια ομάδα συνειδητοποιημένων, άρα μια κάστα ανώτερων, που αναγνωρίζει στον εαυτό της την ικανότητα να οδηγήσει  τους υπολοίπους στην απελευθέρωσή τους από τις πλάνες της προπαγάνδας της κυρίαρχης τάξεως και ιδεολογίας.

          Αλλά η δυνατότητα των τρομοκρατικών οργανώσεων να οδηγήσουν  στην συνειδητοποίηση τον λαό είναι ένας τεράστιος μύθος. Και τούτου γιατί η κλειστή συνωμοτική δομή τους δεν επιτρέπει την παραμικρή διαλεκτική σχέση με τον λαό.

          Και τι να πιστέψουμε για να αναγνωρίσουμε «κίνητρα αγαθά», αντί για εγωπάθεια, αυταρέσκεια και ανάγκη αυτοεπιβεβαίωσης. Ότι επί δεκαετίες δεν είχαν αντιληφθεί την αδυναμία τους να επικοινωνήσουν με τον υπόλοιπο κόσμο, ότι δεν είχαν αντιληφθεί το αυτισμό τους; Δεν είχαν αντιληφθεί ότι αντί να αφυπνίζουν , ως διατείνονται ότι σκοπούσαν, τον λαό, νανούριζαν τις δικές τους ευθύνες;

          Περαιτέρω, η διαδικασία ανέδειξε το γεγονός ότι η σκέψη ότι η τρομοκρατική δράση ελέγχεται, κατευθύνεται και εξυπηρετεί συμφέροντα, όσο τρομακτική  κι αν ακούγεται, δεν είναι σκέψη αβάσιμη. Πάνω και πέρα απ’ όλα όμως εκείνο που πονάει είναι κατά πόσο ως λαός ώριμος, δηλαδή ως λαός του «λόγου» και του «μέτρου», αναγνωρίσαμε την προσωπική μας ευθύνη για την ύπαρξη, τη διάρκεια και τη μυθοποίηση του φαινομένου.

          Η υιοθέτηση, στο θέμα της τρομοκρατίας στην χώρα μας, της αντιλήψεως περί καταδικαστέας δράσεως, αλλά ευγενών οραμάτων, αποκαλύπτει την έλλειψη μιας σταθερής κλίμακας αξιών, την αδυναμία μας να συνειδητοποιήσουμε τον εγωκεντρισμό των προσωπικοτήτων  που  συνέθεσαν το τρομοκρατικό φαινόμενο και την νάρκη των ιδικών μας πολιτικών και κοινωνικών ευθυνών.

Αυτή μας η αδυναμία ίσως να έδωσε και τη σχετική   «άφεση αμαρτιών» σε όλους αυτούς που δεν φρόντισαν, μέχρι σήμερα, δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια από τη δολοφονία του Αναστάσιου ΒΕΡΝΑΡΔΟΥ, να τιμωρηθούν οι αυτουργοί και οι ηθικοί αυτουργοί της.

          Δε θεωρώ σκόπιμο να επεκταθώ, περαιτέρω, στο θέμα.

          Προβληματίστηκα- συγχωρείστε μου το πρώτο ενικό πρόσωπο- αν θα έπρεπε στη σημερινή εκδήλωση να γίνει αναφορά στο τρομοκρατικό φαινόμενο και τις διάφορες παραμέτρους του. Τούτο αφορά μόνον την τελευταία πράξη της ζωής του Αναστασίου ΒΕΡΝΑΡΔΟΥ.

          Νίκησε, όμως, στο μυαλό μου η ανάγκη, με κάποιον τρόπο, να πω ότι την 23η Ιανουαρίου του 1989, μπορεί να έπεσε νεκρό το κορμί του Αναστασίου ΒΕΡΝΑΡΔΟΥ, οι αξίες όμως της ζωής του, ο ίδιος ως φορέας ενός κόσμου ιδεών, επικράτησε, τελικώς, των δολοφόνων του.

­­­­­­­­­­­____

*Δικηγόρος –και συνεργάτης του αείμνηστου Γιώργου Μαύρου- συνήγορος Πολιτικής Αγωγής της οικογένειας Βερνάρδου στη δίκη ΕΛΑ & 1ης   Μάη.